Yol Arkadaşları

NURTEN B. AKSOY

*

1960-1970’li yılların çocukları ve yeni yetmeleri olan bizler okumayı seven ya da sevmek zorunda kalan bir kuşaktık. Televizyonun, bilgisayarın ve cep telefonlarının olmadığı o yıllarda, tek eğlencemiz radyoda yayınlanan “Arkası Yarınlar”, 45’lik plaklar ve çeşit çeşit kitaplardı. Ne bulursak okurduk; klasik eserlerden tutun Kemalettin Tuğculara kadar. Bir de bu yıllarda hayatımıza renk katan, bizi heyecanlandıran, kültürümüzü geliştiren dergiler ve çizgi romanlar vardı…

DOĞAN KARDEŞ

1945-1993 yılları arasında belli aralıklarla yayınlanan, popüler çocuk dergisi. Bu yıllarda bir efsane haline gelmiş olan dergi 4-5 kuşak boyunca hepimizin anılarında derin izler bıraktı. Yapı Kredi Bankası’nın kurucusu Kazım Taşkent’in İsviçre’nin Flims kasabasındaki Sunnehuesley yatılı okulunda okuyan 10 yaşındaki oğlu Doğan Taşkent’in 10 Nisan 1939 tarihinde Alpler’de meydana gelen bir heyelan sonucunda hayatını kaybetmesi üzerine onun anısını yaşatmak için, adını taşıyan bir çocuk dergisi yayımlamaya karar vermesiyle 1945 yılında Doğan Kardeş çıkmaya başladı.

Yıllar boyunca Türkiye’de çocukların en yakın dostu olan bu efsanevi dergide Suna Kan’dan İdil Biret’e, Coşkun Aral’dan Pınar Kür’e, Talat Halman’dan Garo Mafyan’a kadar, günümüzün birçok ünlü isminin imzalarına henüz hepsi birer çocukken ilk önce Doğan Kardeş’te rastlandı. Suna Kan ve İdil Biret yurtdışında eğitim gören birer harika çocukken gönderdikleri mektuplar dergide yayımlanıyordu. İçinde yazılar ve karikatürlerin yanı sıra çizgi romanlar da vardı. Çocukluğumuzun en büyük kültür hazinesi ve eğlencesiydi.

TOMMİKS

Yüzbaşı Tommiks (Capitan Miki) 1835 ve 1840 yılları arasında Amerika’da yaşayan 15 yaşında bir korucu, rangerdir. Bu dönem Amerikan tarihinde “Altına Hücum” veya “Batıya Göç” dönemi olarak bilinir. Yüzbaşı Tommiks’e iki alkolik karakter, Konyakçı (Doppio) ve Doktor (Salasso), her macerasında eşlik eder. Bu ikili bir yandan kendilerini sürekli komik olayların göbeğinde bulurken, diğer yandan da arkadaşları Miki’nin yardımına koşmaktan da geri kalmazlar.

RED KİT

Özgün adı “Lucky Luke” olan Red Kit, Belçikalı karikatürist Morris (1923-2001) tarafından çizilen çizgi romandır. Gölgesinden hızlı silah çeken yalnız kovboy “Red Kit” sadık beyaz atı Düldül (Jolly Jumper) ve sevimli köpeği Rin Tin Tin (Rantanplan) ile beraber suçluların ve adaletsizliğin amansız düşmanıdır. Suçluları temsil eden Dalton kardeşler; Joe, William, Jack ve Averel birçok macerada yer alırlar. Diğer unutulmaz karakterler Kalamiti Jane, Billy Kid, Yargıç Roy Bean, Jesse James, Akbaba, Posta arabası sürücüsü Hank ve Cenaze Levazımatçısı’dır.

TEKSAS

Teksas ya da Çelik Blek 1956 yılından beri Türkiye’de yayınlanan ve kardeş yayın olan Tommiks ile birlikte çocuklar ve gençler arasında çok büyük ilgi görmüş İtalyan yapımı bir çizgi romandır. Bu romana olan ilgi o dereceye varmıştı ki Türkiye’de bütün çizgi romanlar Teksas-Tommiks adıyla anılmaya başlandı. 1770 yıllarında Kuzey Amerika’da İngiltere’ye ait kolonilerin bağımsızlık savaşı vererek Amerika Birleşik Devletleri’ni kurmasını konu alan bu çizgi romanın başlıca kahramanları Çelik Blek isimli bir genç savaşçı, Rodi isimli ergenlik çağındaki bir erkek çocuk ve Profesör Oklitus’dur.

TENTEN’İN MACERALARI

Özgün adı “Les Aventures deTintin” olan çizgi roman dizisi, 1929 yılında Belçikalı çizer Hergé tarafından yaratıldı. 20. yüzyıl Avrupa çizgi romanlarının en ünlülerindendir. Serinin kahramanı, genç bir gazeteci ve gezgin olan Tenten’dir. Maceralarında ona köpeği Fındık (Milu), arkadaşı Kaptan Haddock ve başka pek çok renkli karakter eşlik eder.

CEP FOTOROMANLARI

60’lar ve 70’lerde genç kızlar tarafından çok rağbet gören orta boy bir cebe sığabilecek boyutta olduğu için “Cep Fotoromanı” olarak adlandırılan resimli aşk kitapları vardı. Dış kapaklarına ana karakterleri içeren bir sahnenin basıldığı renkli bir fotoğraf, iç sayfalarında ise tamamı siyah-beyaz fotoğraflar bulunurdu. Bu fotoğrafların üzerinde Türkçe dizilmiş konuşma çizgileri olurdu. Fotoromanlar çoğunlukla İtalyan ve Fransız artistleri tarafından senaryolaştırılmış konuları içerirdi. Kavga ve dövüş sahneleri içermeyen, pembe aşk hikayeleri üzerine kurgulanmış bu tekdüze fotoromanları, birbirimizle değiş-tokuş yaparak okur hatta kısıtlı harçlıklarımız almaya yetmediği için bir gecelik kiralardık o kitapları ve çoğu kez ders kitaplarımızın içine saklayarak okurduk.

HEY DERGİSİ

1970’lerin başından 1980’lerin sonuna dek Milliyet Yayın Topluluğu tarafından çıkarılan müzik ve gençlik dergisiydi. Hey’in en çok ilgi gören bölümleri; müzik listeleri, radyo program listeleri, mektup arkadaşı köşesi ve posterlerdi. Hey’in renkli posterleri o dönem odalarımızın duvarlarını süslerdi.

SES DERGİSİ

Ses Dergisi, 1956’da yayımlanmaya başladı. Birçok sanatçının Yeşilçam’a ve sahnelere adım atarak ünlü olmasını sağlayan Ses’de sanat, sinema, moda ve müzik dünyasından haberler yer alıyordu. Dergi aynı zamanda, Ressam Fikret Mualla’nın çizimler yaptığı, Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun düzenli yazılar yazdığı bir dergi olma özelliği taşıyordu. Ses Dergisi için 1938’de çizdiği desenlerden birinin müstehcen olduğu gerekçesiyle Fikret Mualla hakkında dava açılmıştı.Türk sineması, Türk müziği ve diğer sanat dallarında birçok ünlünün bugünkü tanınırlığını sağlamada çok etkili olan Ses, 2013’te yayın hayatına tekrar başladı.

HAYAT MECMUASI

1956’dan 1980’lerin sonlarına kadar İstanbul’da yayımlanan haftalık haber-aktüalite dergisi. 1960-1970’li yıllarda Türkiye’nin en yüksek tirajlı dergisi idi. Dergide magazin haberleri, tarihi yazı dizileri, edebi eser tefrikaları, gezi yazıları yayınlanırdı. Yayın hayatına 6 Nisan 1956 günü başladı. Sohbet yazıları ve radyo programları ile tanınan Şevket Rado tarafından çıkarılan derginin sahibi Yapı Kredi Bankası idi. Renkli kapakları ve derginin ortasında yayımlanan tam sayfa resimleri ile büyük ilgi uyandırdı. Hikmet Feridun Es, Semiha Es, Şevket Rado, Yılmaz Öztuna, Naşit Hakkı Uluğ, Rakım Çalapala, Nihat Menteşe yazar kadrosunda yer alan isimlerdendi.

HAYAT HAYVANLAR ANSİKLOPEDİSİ

Hayvanlar Ansiklopedisi yetmişli yılların en güzel belgesel dizisiydi (!) belki de. Heyecan içinde beklerdik yeni sayılarının çıkmasını. Eskiden birçok ansiklopedi

fasikül fasikül satılırdı, fasiküller tamamlandıktan sonra ciltçiye götürür, bir güzel ciltletir sonra da kütüphanemizin en güzel köşesine yerleştirirdik onları, lazım olduğunda bakmak üzere…

AKBABA

İlk olarak Aralık 1922 tarihinde yayımlanmıştır. 1977’ye kadar yayın hayatını sürdüren dergi, kendi alanında Türkiye’nin en uzun soluklu yayın organı oldu. Akbaba Dergisi’nin içeriği; eleştiri yazıları, tiyatro oyunları, fıkralar, rüya tabirleri, genç fırçalar köşesi ve karikatürlerden oluşuyordu. Derginin arka kapağında yabancı karikatüristlerin eserleri yer alırdı. Günümüz karikatüristlerinin ustalarının ustalarını yetiştiren Akbaba, yayın hayatı boyunca genç yazar ve çizerlere de okul vazifesi görmüştür.

GIRGIR

1972’de yayın hayatına başlayan, kadrosu ve imtiyaz sahiplerinde büyük değişikliklerle günümüzde halen yayımlanan, Türkiye’nin en çok satmış kült mizah dergisidir. Oğuz Aral’ın mizah yönetmenliğinde yayına başlayan Gırgır’ın ilk yıllardaki sloganı; “Geçim derdini, can sıkıntısını, aşk yarasını, karı-koca kavgasını şipşak keser her derde devadır, gırgır da gırgır,” idi. Bir dönem 500 bine ulaşan tirajıyla Türkiye’de gelmiş geçmiş en çok satan mizah dergisi oldu ve kendinden sonra gelen bütün mizah dergilerinin tarzını belirleyen bir ekol haline geldi. Kendisinden önceki mizah dergilerinin elitist tavrını terk edip, döneminde “sulu mizah” denilerek küçümsenen, argo, cinsellik ve mahalle hayatını işlemekten çekinmeyen yeni bir anlayışa yöneldi.