SALTANAT’IN KALDIRILMASI

1 Kasım 1922

*

M. Kemal, Anadolu’ya çıktığı günden itibaren milli egemenliğe dayalı bağımsız bir devlet kurmayı hedefliyordu. Bu hedefin gerçekleşmesi, öncelikle bağımsızlığın sağlanmasına bağlıydı.

Büyük zafer kazanılmış ve İtilâf Devletleri ile 11 Ekim 1922'de Mudanya Mütarekesi imzalanmıştı. Bu büyük başarı Türk Milleti'nin eseri idi. Artık Türk Milletinin gerçek temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, İtilâf Devletleri ile barış masasına oturabilirdi.

Sadece İtilaf Devletleri’ne karşı değil, Osmanlı yönetimine karşı da zafer kazanılmıştı.

Monarşi rejim yapısıyla yönetilen Osmanlı devleti, 1920 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılmasıyla birlikte yeni bir yönetim dönemi içerisine girmiş ve rejim kökünde önemli gelişmeler yaşamıştı.

Durum böyle olmasına karşın İtilâf Devletleri halâ İstanbul'da bir Padişah ve onun meşru bir hükümeti varmış gibi hareket ederek, Lozan Barış Konferansı'na Ankara'nın yanında İstanbul'dan da temsilci gönderilmesini talep ediyorlardı .TBMM ile birlikte İstanbul Hükümeti’ni de çağırdılar. Böylece, iki tarafı birbirine düşürerek emellerine daha kolay ulaşacaklardı. Bunun üzerine TBMM, 1 Kasım 1922’de bir kanun çıkararak saltanatı kaldırdı. Saltanatın, İstanbul’un işgal tarihi olan 16 Mart 1920’den itibaren fiili olarak kalkmış olduğu belirtildi.

Lozan Barış görüşmelerinde Türkiye’nin tek bir heyet tarafından temsil edilmesi sağlandı. Böylece İtilaf devletlerinin ikilik çıkarma planı sonuçsuz kaldı. Henüz kamuoyu hazır olmadığı için, saltanatla birlikte halifelik kaldırılmadı. Vahdettin, bir İngiliz gemisine sığınarak yurt dışına kaçmayı seçti.

TBMM, halifeliğin dışarıda siyasi bir koz haline gelmesini önlemek üzere Abdülmecid Efendi’yi halife tayin etti. Halifenin seçiminin TBMM’ye bırakılmasıyla, Halifelik milli egemenliğe bağlı sembolik bir kurum haline getirildi,

Saltanatın Kaldırılmasının Sonuçları ve önemi

*Birinci TBMM’nin ilk devrimidir.

*Cumhuriyetçilik ilkesi doğrultusunda yapılmış temel bir devrimdir. *Demokratik düzenin kurulmasının önündeki en önemli engel kaldırılmıştır. *Lozan Konferansı’nda Türk milletini TBMM’nin tek başına temsil etmesi sağlanmıştır.

*Altı yüz yıllık Osmanlı saltanatı sona erdirilmiştir. *Din ve devlet işlerinin tek bir makamın elinde bulunmasına son verilmiştir.

*Böylece laiklik alanında da ilk önemli adım atılmıştır. Yapılacak reformlara da zemin hazırlanmıştır.