Kız Çocuğu

NAZIM HİKMET

• 
  

Kapıları çalan benim

kapıları birer birer.

Gözünüze görünemem

göze görünmez ölüler.

Hiroşima'da öleli

oluyor bir on yıl kadar.

Yedi yaşında bir kızım,

büyümez ölü çocuklar.

Saçlarım tutuştu önce,

gözlerim yandı kavruldu.

Bir avuç kül oluverdim,

külüm havaya savruldu.

Benim sizden kendim için

hiçbir şey istediğim yok.

Şeker bile yiyemez ki

kâat gibi yanan çocuk.

Çalıyorum kapınızı,

teyze, amca, bir imza ver.

Çocuklar öldürülmesin

şeker de yiyebilsinler.

(1956)

ŞİİRİN ÖYKÜSÜ

*

Kız Çocuğu, Nâzım Hikmet tarafından Sadako Sasaki adına yazılmış bir şiirdir. Hiroşima'da atom bombasıyla yedi yaşındayken öldürülen bir kız çocuğunun on yıl sonraki barışa çağrısını anlatmaktadır. Savaş karşıtı bir mesaj olarak büyük başarı kazanmış ve birçok sanatçı tarafından bestelenmiştir.

Atom bombası, Sadako Sasaki, 1 yaşındayken Hiroşima'ya atılmıştı. 10 yıl sonra Sasaki lösemiye yakalanır. "Bir insan hastalanınca kâğıttan 1000 turna yaparsa, bunu gören tanrılar o kişiyi sağlığına kavuşturacaktır," diye bilinen turna kuşu efsanesinden dolayı bin turna yapmaya başlar. Yaptığı kuşlara "Kanatlarınıza huzur yazacağım. Böylece tüm dünyada uçabileceksiniz," diye seslenir. Ama Sasaki, 644. turnayı katlarken ölür.

Hiroşima'da Sasaki için bir anıt yapılır ve ABD'deki Seattle Barış Parkı'na bir heykeli dikilir. Nazım Hikmet'in şiiriyle uyumlu olması için 7 yaşında olduğu yazılmıştır. Oysa Sasaki öldüğünde aslında 11 yaşındaydı.

Yorumlanması

Zülfü Livaneli Nâzım Türküsü'nde bu şiir üzerine yaptığı besteyi seslendirdi. Kız Çocuğu'nun I Come And Stand At Every Door olarak bilinen bir çevirisi The Byrds tarafından Fifth Dimension albümünde Pete Seeger tarafından Headlines & Footnotes albümünde ve This Mortal Coil tarafından Blood albümünde seslendirildi.

Japonya'da 1960'lı yıllarda işçi ve savaş karşıtı hareketleri için çeşitli şekilde Japoncaya çevrildi ve bestelendi. 5 Ağustos 2005'te 60. yıldönümü arifesinde Hiroşima Barış Anıtı'nın önünde Shima-Uta şarkıcısı Chitose Hajime, Ryuichi Sakamoto'nun piyano eşliğiyle 'Shinda Onna no Ko' [死んだ女の子] başlığı altında yorumlandı. Daha sonra 2006'da Chitose Hajime'nin piyasaya sunduğu Hanadairo albümünün ilk ve özel baskısına ilave edildi. (İkinci baskısından sonra yer almıyor). 2006'da piyanist Fazıl Say 'Nâzım' Oratoryosu için bir parça besteledi.

Nâzım'ın Hiroşima'ya olan hassasiyeti dikkat çekicidir. Hiroşima'da atom bombasıyla öldürülen tek Rus göçmeni Albay Pol Borjenski (Lehçe yazılışı: Borzęcki)'nin Nâzım Hikmet ile uzaktan akrabası olup olmadığı bilinmemektedir.

Chitose Hajime'nin yorumladığı parça Toyama Yuzo'nun bestesi ve Ryuichi Sakamoto'nun düzenlemesi olup Nobuyuki Nakamoto'nun Japonca çevrisini temeline alarak biraz değişiklik yapıldı. Bu parçanın sözlerinin bir kısmı:

Japonca

Wasuren-na-yo Wasuren-na-yo

To wo Tataku-no wa Wataşi Wataşi

Heiwa-na Sekai ni Dōka Şite-çōdai

Honō ga Kodomo wo Yakanai Yōni

Amai Amedama ga Şabureru Yōni

Türkçe

Unutmayın Unutmayın

Kapıyı vuran, benim benim

Barışı dünyaya lütfen getirin

Alev çocuğu yakmasın

Şekerli bonbonu tatsın

• Zülfü Livaneli yorumuyla KIZ ÇOCUĞU-

DERLEME : Aycan AYTORE