Kalandarınız Kutlu Olsun

*

Bugün Öteki Yılbaşı

*

• AB tarafından finanse edilecek KALANDAR şenlikleri bu geceden itibaren Trabzon BELEDYESİ tarafından düzenlenerek geleneksel hale getiriliyor-

maviADA

*

KALANDAR NEDİR?

• 
  

Yeni yıl anlamına Gelir

Türkiye'de Doğu Karadeniz bölgesinde ve Gürcistan'ın batı kesiminde eski geleneğe göre yeni yıl kutlamasıdır. Latince Calendae kelimesinden gelen Kalandar, ayın ilk günü anlamına gelir Yeni yıl kutlamaları da 13 Ocağı 14 Ocağa bağlayan gece gerçekleştirilir. Bu çerçevede "Kalanda" kelimesi yeni yıl anlamına gelir.

Günümüzde bir çok yerde özellikle Gümüşhane ve Trabzon yörelerinde hala kutlanan Kalandar'ın, Karadeniz Bölgesinde, ayrı bir önemi vardır. Geleneksel olarak bu gecede çocuklar dışarı çıkar ve evleri dolaşmaya başlar. Ucuna bir i bağladıkları ellerindeki torbaları, poşetleri evlerin kapısına koyup zile bastıktan sonra ev ahalisinin poşetin içine koyacakları hediyeleri beklerler ve bu sırada da bazı maniler söylerler:

"Kalandar gecesi devlet bacası,

Tasımı dolduran cennet hocası,

Doldurtmayan cehennem hocası,

Üstte erkeği altta dişi."

Geleneğe göre insanlar tanınmayacak şekilde giyinir, içlerinde bir kişi dede olarak seçilir, yünden yapılan sakal takılır başlarda muhakkak külah olur. Yüzler boyanır, ellere gürültü çıkarmak amacıyla kelek gibi zile benzeyen şeyler alınır.

• Yöresel KALANDAR şenliklerinden-

Meraklısına KALANDAR:

** *

Peygamberin hicretini baz alan Rumi takvimin aya ve güneşe göre iki biçimi var, biri 355 gün, diğeri 365 gün. Son dönem ikincisini kullandığımızı ve bu takvimin Miladi takvime göre 13 gün geri olduğunu bilirsek kolay anlaşılır KALANDAR geleneği. Yani İSLAMİ KÖKLERİ de olan Anadolu'da kimi yörelerde hala gündemde bir Yılbaşı kutlaması.

Yine de İSLAMİ BİR TAKVİMDEN yılbaşı kutlaması nasıl çıkmış?..

Dahası içeriğindeki dil, uygulama ve yaşama geçirilişiyle bildiklerimizle ve önyargılarımızla ciddi ayrılık gösteren KALANDAR nasıl bizim olmuş?..

Bildiğim değil, ne var ki her toplum ve her insan geçmişin sıkıntılarını unutmak, yeniden bir umutla başlamak için yol, gün, neden aramış. Bir sağlam istinat noktası oldurmaya çalışmış.

Devlet erkanınca da kutlanır olan Nevruz'da böyle bir şey değil mi?

Bir umut yaratma gayreti...

Umuda ve sevince en çok ihtiyacımız olan şu günlerde YILBAŞIna açılan savaş neyin ürünü o zaman? Bu tektipleştirme gayreti niye? 365 gündür kan ağladık zaten, görünen daha da ağlayacağız. Bırakın o ağlamalara hazırlık güç toplamak için bir akşam gülümseyelim, çok mu?

İLAHİ ve KARMAŞIK GİBİ GÖRÜNEN TAKVİM mucizesinin yani yeni yıl kavramının tıpkı saat gibi dünya işlerini düzenle halletmek için bir insan tarafından icat edildiğini ve çok kolay biçimde , ama eksikleri görüldüğünden yine bir insanın ağzından çıkan sözle, buyrukl değiştirilip düzenlendiğini görürsek yeni yıl, YILBAŞI algısı değişebilir. Bunun için de okumak gerek elbet...

TAKVİMLERi tanımak isteyen TIKLASIN *

ANADOLU'nun çok yerinde, farklı etnik kökenler tarafından da ayrım göstererek de olsa kutlandığına ve kullanılan dilin özel terminoloji ayrımına bakılırsa RUM kökenle ilgisi çok zayıf gözüken, yörede PAGAN döneminden bu yana binlerce yıldır oturan bütün kavimlerin inanç ve kültüründen izler taşıyan KALANDAR, genel resmine bakılırsa çok tanrılı dönemin izlerini daha çok taşıyan, zor geçen KIŞı anlamlandıran, özellikle çocukların dünyasında mutlu ve sihirli bir etki yapan, yeni yılın ilk günü sayılan 13-14 Ocak gecesine ve herhalde 14 Ocak'a verilen addır.

***

FİLMİ İZLEMEK İÇİN TIKLA

...ve işte size bir KALANDAR filmi.

Trabzonlu bir hemşire olan Nuray YEŞİLARAZ'ın ve yine aynı kentte öğretmen Haydar Şişman'ın başrollerini oynadığı KALANDAR SOĞUĞU filmi...

İYİ SEYİRLER