"Edebi Saçmalığın" Gösterişli Örneği O Kitap 159 Yaşında

ve

Hatalı İlk Baskısı 3.000.000. Dolar

*

Aycan AYTORE

*

Alice Harikalar Diyarında (İngilizce özgün adı: Alice's Adventures in Wonderland), Oxford Üniversitesi'nde matematik bölümü öğrencisi olan, Lewis Carroll takma adını kullanan Charles Lutwidge Dodgson'ın 1864'te yazdığı, 1865, 4 Temmuzunda basımı yapılan fantezi türündeki çocuk romanıdır. Alice Harikalar Diyarında, 1864'teki ilk ortaya çıkışından bu yana dünyanın en ünlü klasik masal kitaplarından biridir. Hemen hemen herkes Alice'in macera dolu hikayesini duymuştur.

Sanatçı John Tenniel, ilk kitap için 42 ahşap oyma illüstrasyon tasarımı yapmıştır.

Bir tavşan deliğinden antropomorfik yaratıkların fantastik dünyasına düşen Alice adında bir kızın hikayesini detaylandırıyor.

" Edebi saçmalık türünün bir örneği olarak görülür. "

On dokuzuncu yüzyıldan beri kabul edilen edebi saçmalık, iki geniş sanatsal kaynağın birleşiminden gelir. İlk ve daha eski kaynak, oyunlar, şarkılar, dramalar ve tekerlemeler dahil olmak üzere sözlü halk geleneğidir. Edebi figür hayali masal anlatıcısı Anne Kaz, bu yazı tarzının ortak enkarnasyonlarını yani beden bulmuş halini temsil eder.

Edebi saçmalık (veya saçma edebiyat), dil geleneklerini veya mantıksal akıl yürütmeyi altüst etmenin etkisiyle, anlamlı olan unsurlarla mantıklı olmayan unsurları dengeleyen geniş bir edebiyat kategorisidir.

"Yayınlandıktan sonra olumlu eleştiriler aldı ve şu anda Viktorya dönemi edebiyatının en tanınmış eserlerinden biri;

Anlatımı, yapısı, karakterleri ve imgeleri, özellikle fantezi türünde popüler kültür ve edebiyat üzerinde yaygın bir etkiye sahip olmuştur. Çocuk edebiyatında bir didaktizm çağının sona ermesine yardımcı olarak, çocuklar için yazmanın "zevk almayı veya eğlendirmeyi" amaçladığı bir çağı başlattığı kabul edilir. "

Masal, mantıkla oynuyor ve bu oynama, hikayeye çocuklar arasında olduğu kadar yetişkinler arasında da kalıcı bir popülerlik kazandırıyor.

Konusu

Roman, Alice adında bir kız çocuğunun, bir tavşan deliğinden geçerek girdiği fantastik bir dünyada başından geçen hikâyeleri anlatır. Bu hikâyeler yoluyla yetişkinlerin dünyasının, saf, temiz bir çocuğun gözünden ne kadar saçma göründüğünü gözler önüne sermektedir.

Arka planı

Alice Harikalar Diyarında, dünya çocuk edebiyatının en tanınmış klasiklerinden birisi olarak kabul edilir. Ancak yalnızca çocuklara değil, yetişkinlere de hitap eden fantezi, roman, oyun ya da epik şiir olarak de değerlendirilmiştir. Viktorya döneminin politik ve dini çekişmelerini hicveden bir alegori, bir sembolizm olarak da görülmüştür.

Bir matematikçi olan ve çalıştığı okulun dekanı Henry Lidell ile arkadaş olan Dodgson’un, 1862’de bir piknikte Henry Lidell’in kızı Alice’e anlattığı öyküyü küçük kızın ısrarı üzerine kaleme aldığı ve eserin böylece ortaya çıktığı düşünülür.

Ancak yazar, "küçük kahraman" diye adlandırdığı ilham kaynağının gerçek bir çocuk olduğunu ısrarla reddetmiştir. Öykü, 1865’te kitap olarak yayımlandı ve olağanüstü başarı kazandı. Yazar, Kraliçe Viktorya’nın takdirini kazanan ve kendisini üne kavuşturan bu eserin devamı olarak 1872’de Aynanın İçinden adlı romanı yazmıştır.

Türkçede otuzdan fazla değişik baskısı bulunur.[3]

Yasaklanması

Hayvanlara haddinden fazla insan özellikleri yüklenmiş olmasının insanlara hakaret sayılacağı, ileride çocukların hayvanlarla insanlara eşit düzeyde yaklaşacağı gerekçeleriyle 1931'de Çin'in Hunan eyaletinde yasaklanmıştır. Daha sonra "aynı nedenlerden" ötürü Amerika'da da birkaç okulda kütüphanelerden kaldırılmıştır.

*

ve

İLK BASKISI 3.000.000 Dolar

Alice Harikalar Diyarında'nın Basım Yolculuğu

Lewis Carroll'un bu kitabı defalarca farklı dillerde, resimlerde ve baskılarda yeniden basıldı. Her kitap kapağında çeşitli illüstratörlerden farklılıklar, özellikle aradan neredeyse 160 yıl geçtikten sonra, artık dikkat edilmesi gereken çok ilginç. Peki, Alice Harikalar Diyarında kitabında zaman zaman kapak nasıl görünüyor?

Aşağıdaki kapaklardan bazılarına göz atın.

Bazen "Bastırılmış Alice" olarak anılan ilk baskı 4 Temmuz 1865'te yayınlandı, ancak kitabın illüstratörü John Tenniel, basılı resimlerin kalitesinin vasatın altında olduğunu ilan ettiği için günler sonra yazar Carroll tarafından geri çekildi. 2.000 kopyanın tamamı geri çağrıldı, ancak Carroll elinde 50 ön kopya tuttu.

-Dodgson, Charles Lutwidge ('Lewis Carroll'), Alice Harikalar Diyarında. Londra: [Clarendon Press] Macmillan, 1865. John Tenniel'den sonra Dalziel kardeşler tarafından 42 ahşap oyma illüstrasyon. Orijinal yayıncının yaldızla süslenmiş kırmızı kumaşı, arka yapıştırmada Burn cilt bileti olan orijinal son kağıtlar. Tahmin: 2,000,000-3,000,000 dolar. Kredi: Christie's Images LTD.-

Geçmiş yıllarda, galiba 2015'te dünya, Alice Harikalar Diyarında'nın 150. yılını seminerler, konferanslar, okumalar ve film gösterimleriyle kutladı. 2016'nın 16 Haziran'da öğlen saatlerinde, Christie's New York'ta tek başına bir satışta, Lewis Carroll'un dönüm noktası niteliğindeki yayınının son derece nadir bir ilk baskı kopyası müzayede bloğunda satıldı, hala orijinal kırmızı kumaş ciltli ve benzersiz bir kökene sahip hatalı bir baskı olduğu halde 2.000.000 milyon dolara alıcı buldu.

Sonuç olarak, kalan kopyalar nadir ve değerlidir. Kitabın şu anki sahibi Jon A. Lindseth, "Sadece yirmi iki kopya ile bu ilk baskı, Shakespeare'in İlk Folyo'sundan daha nadirdir" dedi. "Bunlardan on altısı kurumlar tarafından tutuluyor ve altısı özel ellerde kalıyor. Özel olarak düzenlenen edisyonlardan ikisi orijinal kıyafetleri içinde - bir koleksiyoncu olarak her zaman amacım - bunlardan biri çok yıpranmış olarak tanımlanıyor. Çeyrek yüzyılı aşkın bir süredir tutkulu bir Lewis Carroll koleksiyoncusu ve yakın zamanda yayınlanan üç ciltlik Alice Harikalar Diyarında: Lewis Carroll'un Başyapıtının Çevirileri (Oak Knoll Press) kitabının genel editörü olan Lindseth, kopyasını 1997'de efsanevi televizyon ve film yapımcısı Bill Self'ten (1921-2010) satın aldı. Self'ten önce, Chicago'lu kitap koleksiyoncusu Harriet Borland (1905-1997), finansörden bibliyofil Carl H. Pforzheimer (1879-1957), Carroll'ın çocuk arkadaşı Alexandra Kitchin (1864-1925) ve Carroll'ın kitabı yazardan satın alan Oxford'daki meslektaşı babası George Kitchin'e (1827-1912) aitti.

1884 Baskısı Alice Harikalar Diyarında, Yazar Lewis Carrol'un sağlığında yapılan son baskıdır.

Tenniel'in tamamen tatmin edici olmadığını ilan ettiği görüntülerden biri, ilk baskının tamamının geri çağrılmasına yol açtı. Bunlardan bir kısmını yazar bzzat kendisi çizmişti. Kredi: Christie's Images LTD.

 

Lindseth, "Bu durumda, bu kökene sahip başka hiçbir kopya özel ellerde yok" dedi. "Bugün, tüm önemli Lewis Carroll koleksiyonları özel kurumlar tarafından tutuluyor. Büyük Britanya'da Lewis Carroll koleksiyonlarının olmaması, kendi koleksiyonumu British Library'ye hediye etmeme neden oldu." British Library'de zaten 1865 Alice'in bir kopyası bulunduğundan, Lindseth baskısını satışa çıkarıyor.

1865 Alice Harikalar Diyarında için ön satış tahminleri 2.000.000-3.000.000 dolar.

1905 Baskısı

1908 Baskısı

1951 Walt Disney Baskısı

*

ARAŞTIRMA DERLEME: Aycan AYTORE

KAYNAK:İNTERNET