Behçet NECATİGİL

SOLGUN BİR GÜL DOKUNUNCA

Behçet NECATİGİL

*

Çoklarından düşüyor da bunca

Görmüyor gelip geçenler

Eğilip alıyorum

Solgun bir gül oluyor dokununca

Ya büyük şehirlerin birinde

Geziniyor kalabalık duraklarda

Ya yurdun uzak bir yerinde

Kahve, otel köşesinde

Nereye gitse bu akşam vakti

Ellerini ceplerine sokuyor

Sigaralar, kağıtlar

Arasından kayıyor usulca

Eğilip alıyorum, kimse olmuyor

Solgun bir gül oluyor dokununca

Ya da yalnız bir kızın

Sildiği dudak boyasında

Eşiğinde yine yorgun gecenin

Başını yastıklara koyunca

Kimi de gün ortası yanıma sokuluyor

En çok güz ayları ve yağmur yağınca

Alçalır ya bir bulut, o hüzün bulutunda

Uzanıp alıyorum, kimse olmuyor

Solgun bir gül oluyor dokununca

Ellerde, dudaklarda, ıssız yazılarda

Akşamlara gerili ağlarla takılıyor

Yaralı hayvanlar gibi soluyor

Bunalıyor, kaçıp gitmek istiyor

Yollar, ya da anılar boyunca

Alıp alıp geliyorum, uyumuyor bütün gece

Kımıldıyor karanlıkta ne zaman dokunsam

Solgun bir gül oluyor dokununca

*

YALNIZLIK

Rainer Maria RİLKE

*

Yalnızlık bir yağmura benzer,

Yükselir akşamlara denizlerden

Uzak, ıssız ovalardan eser,

Ağar gider göklere, her zaman göklerdedir

Ve kentin üstüne göklerden düşer.

Erselik saatlerde yağar yere

Yüzlerini sabaha döndürünce sokaklar,

Umduğunu bulamamış, üzgün yaslı

Ayrılınca birbirinden gövdeler;

Ve insanlar karşılıklı nefretler içinde

Yatarken aynı yatakta yan yana:

Akar, akar yalnızlık ırmaklarca.

Çeviri : Behçet NECATİGİL

BEHÇET NECATİGİL:

(Mehmet Behçet Gönül) (16 Nisan 1916, İstanbul - 13 Aralık 1979, İstanbul); Türk şair, öğretmen ve çevirmen.

Modern Türk şiirinin önde gelen şairlerindendir.[3] Herhangi bir edebi akıma katılmamış; bağımsız bir şair ve fikir adamıdır.[4] Şiir dışında, tiyatrodan mitolojiye, sözlük biliminden roman çevirilerine ve radyo oyunlarına kadar kadar birçok edebiyat alanında eser vermiştir. Türkiye’de radyofonik oyunun bir edebiyat dalı olarak benimsenmesinde oyunları, çevirileri ve uyarlamalarıyla büyük emek vermiştir.[5] "Evler Şairi" olarak anılan sanatçı, edebiyatçılığının yanında öğretmen kimliği ile de tanınır.

Hayatı

16 Nisan 1916'da İstanbul'un Fatih semtinde, Atikalipaşa Mahallesi'nde bir konakta doğdu. Babası Kastamonulu Hacı Mehmet Necati (Gönül) Efendi, annesi Gevyeli müderris Hafız İbrahim Hakkı Efendi’nin kızı Bedriye Hanım’dır. Bir dersiâm müderris olan babası, Beyoğlu ve Sarıyer ilçelerinde müftülük yapmıştır. Asıl adı Mehmet Behçet Gönül olan şair, 1951 yılında mahkemeye başvurarak resmen Necatigil soyadını almıştır.[1]

Atikalipaşa mahallesindeki Necatigil'in dünyaya geldiği konak 1918’de meydana gelen Büyük Fatih Yangını'ndan yandı ve ağır bir mide humması geçirmekte olan annesinin hastalığı bu travmanın etkisi ile ağırlaştı.[1] Henüz iki yaşında olan Mehmet Behçet o yıl annesini kaybetti. Bir süre anneannesi Emine Münire Hanım'ın Karagümrük Mahallesi'ndeki evinde yaşadı. Bir saray memurunun kızı olan Saime Hanım’la ikinci evliliğini yapan ve bu evlilikte iki kızı olan babası Mehmet Necati Efendi ise Beşiktaş Valideçeşme’de yaşamaktaydı. Necatigil anneannesinin rahatsızlığı üzerine 1923’te babasının yanına taşındı ve Beşiktaş'taki Cevriusta Okulu’nda ilköğrenim gördü.

Aile, babasının Singer Dikiş Makineleri firmasında müfettiş olarak işe girmesinden sonra Kastamonu'ya taşındı.[1] Necatigil, ilk öğrenimini Kastamonu Erkek Muallim Tatbikat Mektebi'nde tamamladı. Ortaöğrenimine Kastamonu Lisesi'nde başladı. Ancak yetersiz beslenme ve bakımsızlık nedeniyle geçirdiği "adenit tüberküloz" nedeniyle öğrenimine ara vermek zorunda kaldı. Aile İstanbul'a taşındı. Necatigil, tedavisinin ardından 1931 yılında Kabataş Erkek Lisesi'nde, orta ikinci sınıftan yeniden başladı.

Hastalığıyla gelen duyarlılık, onda yazma hevesi uyandırdı. 1927-1928 yıllarında el yazısı ile haftalık “Küçük Muharrir” adıyla dergi çıkarıp, hazırladığı on dört sayıyı arkadaşları ve aile üyelerine sundu. Kabataş Lisesi'nde öğrenimine yeniden başladıktan sonra Küçük Muharrir’i yeni harflerle hazırlamaya başladı ve bir yaz boyunca on iki sayı çıkardı. Bu yıllarda Akşam gazetesinin Çocuk Dünyası sayfasına Küçük Muharrir adıyla fıkralar, şiirler, küçük hikâyeler de yayımladı. Necatigil bu deneyimi hiç unutmadı.[6] Edebi metin değerinde yayımlanan ilk şiiri ise lise yıllarında “Behçet Necati" imzasıyla Varlık dergisinde yayımlanan "Gece ve Yas” adlı şiiri oldu.[1] 1936'da okulun edebiyat bölümünden birincilikle mezun oldu.

Liseyi bitirdikten sonra Yüksek Öğretmen Okulu Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde yükseköğrenim gördü. Bu okulda ders veren Ali Nihat Tarlan ve Ahmet Hamdi Tanpınar'ın öğrencisi oldu; Divan şiiri ve Tanzimat şiiriyle tanıştı. Öğretmen Okulu yıllarında Cahit Külebi en iyi arkadaşı oldu. Alman Filolojisi bölümünün bazı derslerine de misafir öğrenci olarak katıldı ve Deutscher Austauschdienst kuruluşunun davetlisi olarak bursla Berlin'e gönderildi, dört ay Almanca kursuna devam etti. 1940 yılında yükseköğrenimini tamamladı ve öğretmenliğe başladı.

Edebiyat öğretmeni olarak ilk görev yeri Kars Lisesi idi. İklim koşullarına uyum sağlamakta güçlük çekip hastalanması üzerine 1941 yılında Zonguldak Mehmet Çelikel Lisesi'ne tayin oldu. Burada Muzaffer Tayyip Uslu ve Rüştü Onur ile ortak çalışmalar yaptı; Zonguldak'ın gazetelerinden Ocak’ta, Kara Elmas dergisinde ve İstanbul’da çıkan Değirmen adlı dergide bu şairlerle birlikte şiirleri yayımlandı. 1943 Mart ayında da İstanbul'a, Pertevniyal Lisesi'ne tayin oldu.

İki ay sonra askerlik görevi nedeniyle İstanbul'dan ayrılan şair, iki yıl sonra döndüğünde Kabataş Erkek Lisesi'ne atandı. Öğretmenlik mesleğinin en uzun dönemini bu okulda geçirdi.[7] Kabataş Erkek Lisesi'nde Demir Özlü, Hilmi Yavuz gibi yazar ve şairlerin öğretmeni oldu. Bu okulda “Dönüm” adlı derginin çıkarılmasına vesile oldu. İlk şiir kitabı “Kapalı Çarşı” 1945 yılında yayımlandı. Hayatı boyunca öğretmenlik ile şairliği bir arada yürüttü.

1948 yılında geçici bir süre için Kabataş Lisesi'nin yanı sıra Sarıyer Ortaokulu'nda ders verdi. Bu dönemde tanıştığı meslektaşı Huriye Korkut ile evlendi.[1] Çiftin iki kızları oldu.

1945- 1955 arasında "Çevre" (1951), “Evler” (1953), “Eski Toprak” (1956) kitaplarını yayımlayan şairin bu kitaplardaki şiirleri gözlemlerini, deneyimlerini dolaysız anlatan, çağrışımlara kapalı şiirlerdi. 1955’te poetikasında değişiklik yaptı. Öykü unsuru az, çağrışımlara açık şiirlerle dolu kitaplar yazdı. Eski Toprak (1956) ile Yeditepe Şiir Armağanı'nı , Yaz Dönümü (1963) adlı kitabı ile 1964 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü'nü, Carl Zuckmayer'den çevirdiği “Kurtlar” adlı şiirle Türk Alman Derneği Çeviri Yarışması birincilik ödülünü aldı.

1963 yılında radyo oyunları yazmaya başladı. Türkiye’de en çok emek verenlerden biri oldu, bu alandaki eserlerini dört ciltte topladı. Rainer Maria Rilke, Miguel De Unamuno, Knut Hamsun, August Strindberg, Thomas Mann, Stefan Zweig gibi pek çok Alman ve Norveçli yazar ve şairin kitaplarını da Türkçeye çevirdi. Şiir, radyo oyunu ve çevirilerinin yanı sıra “Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü” (1960), “Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü” (1979), “100 Soruda Mitologya” (1969) adlı kitapları hazırlamıştır.

1960 yılında Çapa Eğitim Enstitüsü'ne tayin olan Necatigil, 1972'de bu okuldan emekli oldu. Emeklilik günlerini evinde edebiyatla yoğunlaşarak, çalışarak geçirdi.

Kanser teşhisiyle kaldırıldığı Cerrahpaşa Hastanesinde 13 Aralık 1979 tarihinde hayatını kaybetti.

Anısını yaşatanlar

Ailesi, Necatigil Şiir Ödülü'nü her yıl verilmek üzere oluşturdu ve 2019 yılında otuzuncu ödül ile sona erdi.

Kabataş Erkek Lisesi 3 Fen-F sınıfına Behçet Necatigil Dersliği adı verildi.

Şairin 1955-1964 yılları arasında yaşadığı ve bir şiirine de konu olan Camgöz Sokak'ın adı 1987 yılında "Behçet Necatigil Sokağı" olarak değiştirilmiştir. Eskişehir Tepebaşı bölgesinde bir tramvay durağı şairin adını taşımaktadır.

Rüştü Onur ve Muzaffer Tayyip Uslu hakkındaki 2013 yapımı Kelebeğin Rüyası adlı filmde Necatigil'in Zonguldak'taki stajyer öğretmenlik günleri canlandırılmıştır.

Behçet Necatigil'in 1952-1956 yıllarında Kabataş Erkek Lisesinde öğretmenlik yaparken öğrencilerinin çıkardığı ve isim babası olduğu Dönüm dergisi, 2019 yılından itibaren edebiyat öğretmeni ve şair Emrah Ayhan'ın yayın yönetmenliğinde yeniden çıkarılmaya başlandı.

DERLEME

Kaynak: İnternet