Çocuğa İsim Koymanın Altındaki Derinlik

Bizde çocuğa isim koymalar belli bir ideolojiyi, kültürü, geleneği yansıtır.

Ailenin çocuğu olmaz; sonra olursa Allahverdi, Hüdaverdi, Tanrıverdi gibi isimler revaç bulur.

Dini bayramda doğan çocuklara Kurban, Ramazanda doğan çocuğa Ramazan, Oruç demek bir diğer gelenektir. Dahası Nevruz, Muharrem, Şaban, Sefer adları da çocuğun doğum tarihi gibidir.

Geleneksel ailelerde kız çocuğu pek istenmez. Hele art arda kız doğarsa bir felaket gibi algılanır. Bu nedenle de ilk kız çocuğuna Yeter, sonra yine kız olursa Tamam, Besti, Songül, Sevgison koyarak kız çocuğunun doğmasının engelleneceği sanılır.

Tabii bu durum ideolojik yaklaşımlarda da böyledir.1970’lerde Deniz, Ulaş, Evrim, Devrim, Özgür gibi isimler pek moda idi.

Türkeş, Alp, Alper, Tuğrul, Doğuhan gibi tarihsel isimler de ülkücüler arasında yaygındı.

Alperen, Fatih, Yavuz, Serdar, Kürşat gibi isimler ise milliyetçilerin şeriatçı kolunun rağbet gösterdikleri adlardı.

Mehmet, Muhammet, Hasan, Hüseyin, Ali, Zeynep, Fatma, Kübra, Ömer, Osman gibi dini isimler ise ad konulan kişiye bir manevi güç katacağı düşüncesini yansıtır.

Tabii Yeşilçam’dan, son zamanlarda da dizilerden etkilenerek konulan isimler vardır. Kader, Talih, Umut, Polat, Çilem gibi.

Siyasi kişilikler de çocuk adlarında belirgin olmuştur. Menderes, Demirel, Ecevit, Recep Tayyip gibi.

Ölen babanın, dedenin, ninenin adlarını da yaşatmak için konulan isimler olduğu gibi, ender bulunan özgün isimler de ailelerin hayli itibar ettikleri bir arayıştır.

Bu konuda babam çok özel ve özgün isimler koydu bizlere. Akay, Gökay-Moray, Müberra kardeşleriz.

Babamın geleneğini ben sürdürdüm; çocuklarımın adları Almay, Aylay, Asay. Torunlarım ve yeğenlerim İlay, Simay, Işlay , Göray, Boray, Sanay.

Soyadı seçiminde de siyasal ve ideolojik yaklaşımları ön plana alanlar vardır: Türk, Türkoğlu, Türkdönmez, Türkyılmaz, Türkseven, Öztürk, Bentürk, Cantürk...

Bütün bunları anlamak mümkün. Ama ben özellikle Türk soluna, edebiyatına damga vurmuş kişilerin çocuklarına koydukları köyümsü adları pek yadırgarım. Hatta ilkelliğin dışa vurumu olarak bakarım.

Köylü ve gelenekçi bir aile çocuğuna Ali, Ahmet gibi adları koyar. Ona bir diyeceğimiz yoktur. Ama lütfen söyler misiniz, Nazım Hikmet RAN’ın çocuğuna Memed; Çetin ALTAN’ın çocuklarına Ahmet, Mehmet, Zeynep; Aziz NESİN’in çocuklarına Hüseyin Ali, Ahmet Aziz adlarını koymalarına ne dersiniz.

Hani bu kadar popüler ve dini yaklaşımları zayıf bilinen bu kimliklerin çocuklarına koydukları dini, Arabi ve köylü adlarının sosyolojik açıklaması ne ola ki?..